Những vấn đề thường hay gặp phải của xupap động cơ xe tải

Xupap (hoặc van) trong động cơ xe tải là một thành phần quan trọng trong hệ thống nạp và xả của động cơ. Nó giúp kiểm soát luồng không khí và khí thải vào và ra khỏi các xi lanh động cơ.Vậy chúng ta hãy cùng đặt ra câu hỏi, bên cạnh những lợi ích trên thì những vấn đề thường gặp của xupap là gì? và cách giải quyết ra sao?. Hãy cùng Vtruck đi tìm hiểu để biết rõ hơn về chủ đề này nhé!

Xupap là gì ?

Xupap (hay còn được gọi là van) là một bộ phận cơ khí quan trọng trong động cơ đốt trong của xe tải và các phương tiện cơ giới khác. Xupap có chức năng điều tiết luồng không khí và khí thải vào và ra khỏi các xi lanh của động cơ trong quá trình hoạt động. Xupap được phân loại theo chức năng, bao gồm hai loại xupap chính:

• Xupap nạp: Cho phép không khí và nhiên liệu (hoặc hỗn hợp không khí-nhiên liệu) đi vào xi lanh trong quá trình nạp.
• Xupap thải: Cho phép khí thải thoát ra khỏi xi lanh trong quá trình xả.

Xupap là một phần quan trọng trong hệ thống nạp và xả của động cơ

Xupap hoạt động theo chu kỳ của động cơ và được điều khiển bởi trục cam hoặc các cơ cấu điều khiển van khác. Xupap mở và đóng vào các thời điểm chính xác để đảm bảo luồng khí vào và ra khỏi xi lanh diễn ra đúng cách, giúp tối ưu hóa hiệu suất và hiệu quả đốt cháy của động cơ.

Cấu tạo của xupap động cơ ô tô

Cấu tạo của xupap gồm 5 phần chính, mỗi phần có 1 nhiệm vụ riêng biệt

Cấu tạo của xupap động cơ xe tải

Đầu xupap

Là phần trên cùng của xupap, có dạng đĩa tròn và chịu trách nhiệm đóng kín các cổng nạp hoặc thải trong xi lanh. Đầu xupap được làm bằng thép hợp kim được chế tạo chính xác để đảm bảo kín khí và chịu được nhiệt độ cao.

Nấm xupap được thiết kế bằng phẳng, lõm hoặc lồi tương ứng với 2 loại xupap nạp và xả, nấm lõm dùng cho xupap nạp và nấm lồi dành cho xupap xả.

Thân xupap

Là phần trục dài của xupap, nó có nhiệm vụ dẫn hướng chuyển động cho xupap đảm bảo việc đế và mặt xupap sẽ chồng khít với nhau. Có độ cứng và độ bền cao, chịu được lực va đập và ma sát trong quá trình hoạt động

Đế xupap

Đế xupap là một bộ phận quan trọng trong cấu tạo của xupap với kết cấu đơn giản. Đế có thể gắn đĩa giữ lò xo xupap và có nhiều thiết kế khác nhau, phụ thuộc vào cách gắn kết với đĩa lò xo xupap. Các kiểu thiết kế này bao gồm hình côn hoặc rãnh vòng để lắp với móng hãm xupap hoặc sẽ có lỗ để lắp chốt hãm lại

Đế xupap đòi phải phải có độ cứng lâu mòn, một số động cơ còn lót thêm cả chụp bảo vệ ở bên ngoài

Ống dẫn hướng xupap

Được làm bằng vật liệu thép gang chắc chắn để hỗ trợ dẫn hướng chuyển động. Bề mặt tiếp xúc của ống dẫn hướng và thân xupap được bôi trơn bằng dầu động cơ

Ống dẫn hướng xupap

Lò xo xupap 

Lò xo xupap là loại lò xo trụ có tác dụng đóng xupap lại. Lò xò được làm bằng thép hợp kim có độ cứng, thực hiện chức năng chính là tạo lực đẩy để đóng xupap lại sau khi xupap được mở ra bởi cơ cấu điều khiển. Lực của lò xo đảm bảo xupap luôn đóng chặt vào cổng nạp hoặc xả khi cần thiết, giúp duy trì sự kín khí và hiệu suất hoạt động của động cơ

Lò xo xupap

Nguyên lý hoạt động của xupap

Xupap hoạt động đóng mở dựa theo các chu kỳ của động cơ, có vai trò điều tiết luồng khí vào và ra khỏi buồng đốt, giúp động cơ hoạt động hiệu quả và công suất. Đối với động cơ đốt trong 4 kỳ, chúng hoạt động theo nguyên lý như sau:

• Kỳ nạp: Khi piston di chuyển từ điểm chết trên xuống điểm chết dưới, xupap nạp mở ra và đồng thời xupap xả sẽ đóng lại, cho phép các hỗn hợp khí-nhiên liệu vào buồng đốt.
• Kỳ nén: Piston di chuyển ngược lại từ điểm chết dưới lên điểm chết trên, đồng thời xupap nạp và xupap xả đều đóng lại, nén hỗn hợp khí-nhiên liệu trong buồng đốt để tạo điều kiện cho quá trình cháy tối ưu.
• Kỳ cháy: Trong quá trình cháy, piston chịu áp lực và di chuyển từ điểm chết trên xuống điểm chết dưới, trong khi cả hai xupap vẫn đóng. Điều này tận dụng lực sinh ra từ quá trình cháy để tạo công suất truyền động cho động cơ.
• Kỳ xả: Ở kỳ xả, piston đẩy từ điểm chết dưới lên điểm chết trên giống như trong kỳ nén. Lúc này, xupap xả mở ra để đẩy khí thải ra ngoài, sau đó xupap xả đóng lại để bắt đầu chu kỳ tiếp theo.

Nguyên lý hoạt động của động cơ 4 kỳ

>>> Xem thêm: Khóa vi sai là gì? Cấu tạo và ưu nhược điểm của bộ vi sai

Một số vấn đề thường gặp với xupap trong động cơ xe tải

Hiện tượng xupap bị mòn : Sau thời gian tiếp xúc dài với ghế van, xupap có thể sẽ bị mòn dẫn đến tình trạng rò rỉ khí và làm giảm hiệu suất của động cơ

Hiện tượng hở xupap: hở xupap có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, phần thân của xupap bị cong hoặc biến dạng do va chạm với piston trong trường hợp thời gian đóng mở đồng hồ làm cho việc xupap bị hở, gây rò rỉ khí

Xupap bị nứt hoặc gãy: Xupap có thể bị nứt hoặc gãy do chất liệu kém, hoặc nhiệt độ và áp suất cao trong buồng đốt. Khi đó cần được thay thế ngay lập tức để tránh xảy ra trường hợp không mong muốn 

Nhiệt độ quá cao trong buồng đốt có thể làm hỏng đế hoặc mặt bệ xupap

Xupap bị cháy: Nguyên nhân chính khiến cho xupap bị cháy là do lượng nhiên liệu nạp vào trong mỗi kì cháy không đủ. Để khắc phục tình trạng này cần điều chỉnh vừa đủ lượng xăng trong mỗi kỳ, để không tốn nhiều nhiên liệu mà còn giảm thiểu tình trạng bị cháy ở xupap

Cách giảm thiểu tình trạng hư hỏng của xupap

Để giảm thiểu tình trạng hư hỏng của xupap cần thường xuyên kiểm tra định kì và bảo dưỡng để tránh tình trạng xupap bị hư hỏng, biến dạng hoặc rò rỉ khí. Thay thế hoặc điều chỉnh xupap khi cần thiết để đảm bảo hoạt động ổn định của động cơ.

Bảo dưỡng và kiểm tra định kỳ sẽ giúp giảm thiểu tình trạng hư hỏng của xupap 

Trên đây là cấu tạo, nguyên lý và một số vấn đề thường gặp của xupap động cơ. Hy vọng những nội dung mà VTRUCK đem lại sẽ giúp bạn hiểu được tầm quan trọng của xupap động cơ ô tô, tránh được những rủi ro không đáng có khi tham gia giao thông. Theo dõi thông tin của VTRUCK hoặc liên hệ với hotline 0936080868 để được tư vấn và giải đáp thắc mắc ngay nhé